امکان وجود حیات در سیارات دیگر

برای ناظران جهان باستان هرگز این سئوال مطرح نمیشد که آیا من در جهان هستی تنها هستم یا خیر؟ ما برای اصطلاح فرازمینی (Extra terrestrial) نماد اختصاری ET و برای حیات فرازمینی، با اضافه کردن حرف (Life) L یا I (برگرفته از Intelligence به معنی هوش) به ET از نماد ETL یا ETI استفاده خواهیم کرد. تنها کاری که ما میتوانیم برای ارتباط با موجودات احتمالی منظومه های دیگر به کار بریم گوش کردن به امواج الکترومغناطیسی ساطع شده احتمالی از فرستندههای آنان از طریق رادیوتلسکوپهای غول پیکر امروزی می­باشند. (طرح SETI یا ارتباط با هوشمندان فرازمینی). در کیهان فراوانترین عنصر موجود در کل عالم هیدروژن خنثی با طول موج cm21 است.

گستره طول موجهای بین cm18 و cm21 را آبچاله عالم نامیدهاند. چون آب در بسیاری از موقعیتهای فرازمینی یافت میشود. بنابراین ما برای طرح SETI بنام اوزما طول موج cm18 خاص تابش رادیکال هیدروکسیل OH را به کار میبریم تا در صورت وجود تمدنهای پیشرفته آنها با رادیوتلسکوپهایشان این طول موج را گرفته و دریابند این طول موجی است که نشان از آب و حیات و یک تمدن پیشرفته میدهد.

احتمال وجود هوشمندان فرازمینی چقدر است؟

ابتدا باید به کمک معادله زیر برآورد کرد که چند جامعه ارتباطی ETI میتواند در کهکشان راه شیری وجود داشته باشد.

N= Rfpneflfifcl

N = تعداد جوامع ارتباط گیر در کهکشان راه شیری

R = آهنگ تشکیل ستارگان در کهکشان

fp = کسری از ستارگان که سیاره دارند.

ne = نسبت تعداد سیارات مناسب برای تشکیل حیات، به ستارگانی که سیاره دارند.

fl = کسری از سیارات مناسب برای تشکیل حیات که واجد حیات اند.

fi = کسری از سیارات که واجد حیات و حیات هوشمند هستند.

fe = کسری از سیارات که واجد حیات هوشمندند و برقراری ارتباط را نیز خواهانند.

L = زمانی که در خلال آن یک تمدن در مرحله برقراری ارتباط خواهد بود.

اکنون برای اینکه بدانیم این معادله چگونه مصداق پیدا میکند مقادیر به نسبت معتبری را در آن جا گذاری میکنیم.

R = 10 ستاره در سال (200 میلیارد ستاره در 20 میلیارد سال تشکیل شدهاند.)

fp = 1/0 (فقط یک ستاره از 10 ستاره، سیاره دارد.)

ne = 2 (ستارگان واجد سیاره، هر یک به طور متوسط 2 سیاره مناسب برای حیات دارند.)

fl = 1/0 (از سیاراتی که برای حیات مناسبند 1 از 10 آنها واجد حیات خواهند بود.)

fi = 5/0 (از آنها که حیات را برمیتابند، نصف آنها حیات هوشمند خواهند داشت.)

fc = 9/0 (از آنها که حیات هوشمند دارند 9 از 10 تا طالب برقراری ارتباط خواهند بود.)

L = 10000 سال (توانایی و خواستن برقراری ارتباط 10000 سال طول خواهد کشید.)

جامعه 900 = (10000) (9/0) (5/0) (1/0) (2) (1/0) 10 = N

اما گسترهای که به معمول در نشریهها یافت میشود از 1 (تنها بودن ما در عالم) تا 100000000 جامعه ET برقرار کننده ارتباط در کهکشان راه شیری است. در فرمول بالا مقدار ne نمایانگر حدسی درباره تعداد سیاراتی است که میتوانند حیات را در یک منظومه نگهدارند. برای سیارات فاکتورهای بسیاری برای ایجاد حیات در آن وجود دارد از جمله: فاصله آن تا خورشید یا ستاره ـ غلظت اتمسفر آن، ایجاد دما ـ ترکیب جو سیاره ـ مولکولهای آمینواسیدها و … .

به عنوان مثال از عناصری که در انفجار یک ابر نواختر به بیرون پرتاب شدهاند میدانیم گرایشی طبیعی برای اتمهای کربن وجود دارد که با اتمهای هیدروژن ـ اکسیژن ـ نیتروژن و گوگرد پیوند برقرار کنند و مولکولهایی از آمینواسیدها را پدید آورند.

اما این مولکولها حیاطت را در یک سیاره ایجاد نمیکنند. یکی از مهمترین تفاوتهای بنیادی یک مولکول زنده و یک موجود زنده، وجود یک پیام رمز دار در هر سلول موجود زنده است که هر سلول به وسیله آن میتواند خودش را تکثیر کند.

مقداری که به fL نسبت داده میشود مبین برآوردی است از این احتمال که تا چه حد حیات در جایی که برای وجود حیات مناسب است، وجود دارد. جمله fi این احتمال را مشخص میکند که اگر حیات وجود داشته باشد این حیات تا چه حد هوشمند خواهد بود. جمله fc بازتاب اندیشه ما درباره ارتباط میان حیات هوشمند و کنجکاوی است چون هوش با کنجکاوی تغذیه میشود.

جمله 1 اندازه زمانی بقای یک جامعه ارتباط گیر و زمان باقی مانده این جامعه در حالت خواست ارتباط است اما هر چه جامعه ارتباط گیر ET، بیشتر دوام آورد شانس بیشتری برای امکان تماس فراهم میشود.

برای برقراری ارتباط چه زبانی را میتوانیم به کار گیریم؟

در روی زمین یک زبان قابل فهم برای تمام مردم دنیا عمومیت دارد. میان ETIها هم یک زبان عمومی کیهانی وجود دارد و آن زبان ریاضیات است.

برای ارتباط با فرازمینی ها به وسیله فضاپیمایی که منظومه شمسی را ترک میکند نماد و اثر ساخته دست بشر را به فضا ارسال کردهایم. اگر یک ETI پیام پایونیر 10 و 11 را در نقطهای دور از فضا و زمان پیدا کند یک لوحه که شکلهایی از پیکر ما روی آن حک شده و یک نمودار تصویر خواهد یافت که نشان می دهد ما در کجای عالم هستیم. در هر دو فضا پیمای وویجر دیسکهای ویدیویی قرار دادهاند که روی آن درود و تهنیت 60 کشور به زبان خودشان، عکسهایی از زمین و خودمان و 90 دقیقه از بهترین موسیقی جهان ضبط شده است.

برای امکان دست رسی به ETI چه کاری میتوان کرد؟

گروهی از اخترشناسان شوروی پیشنهاد کردند آنتن رادیویی بزرگی در مدار خورشید مستقر شود تا بتواند کل کیهان را در 3 بعد نقشه برداری کند. اما روش دیگر اختصاص دادن درصد معینی از اوقات تلسکوپهای موجود برای این جستجو است. امروزه بشر مهارت تکنولوژی لازم را برای دریافت هزاران طول موج متفاوت را به طور همزمان دارد و کامپیوترها طوری برنامه ریزی شدهاند که میتوانند شکل سیگنالهای خاصی را که به احتمال موجودات هوشمند ارسال کرده باشند، تشخیص دهند و آسمان مریی هم اینک با شیوهای منظم کاوش میشود. به کلیه علاقمندان نجوم و فضا پیشنهاد میکنیم کتاب نجوم دینامیکی را مطالعه نمایند.

منبع: نجوم دینامیکی، مؤلف: رابرت تی . دیکسون

ترجمه: احمد خواجه نصیر توسی