آموزش موسیقی به شیوه ارف

گفت و گو با فرزاد حكیم رابط

در ایران معمولا نام کارل ارف با اثر جاودانه اش کارمینا بورانا همزمان به یاد آورده می شود.خصوصا مقدمه ی آن یعنی پرولوگ Fortuna که به گوش هم وطنان مان بسیار آشنا است. آن چه قدر و منزلت این موسیقی دان را دو چندان می کند ابداع شیوه ای برای آموزش موسیقی به کودکان است که امروز به نام روش ارف معروف است.

کارل ارف Carl Orff در ۱۰ جولای ۱۸۹۵ در مونیخ به دنیا آمد . در آکادمی مونیخ به تحصیل پرداخت و سپس در سال ۱۹۲۴ به همراه Dorothee Gnther مدرسه ای برای ژیمناستیک، موسیقی و رقص تاسیس کرد و این عاملی شد تا وی به ابداع شیوه خود برای آموزش خردسالان اقدام کند. در این روش او با استفاده از خواندن و آلات ضربی ساده به آموزش موسیقی با شیوه ای ساده و قابل قبول برای كودكان پرداخت . وی سرانجام درسال ۱۹۸۲ پس از سال ها تحقیق ، آموزش، آهنگ سازی و رهبری ارکستر جهان را با آثارش تنها گذاشت.

آن جه در پی می آید گفت و گوی كوتاهی است با فرزاد حكیم آوا نوازنده و مربی موسیقی كودكان به روش ارف.
آموزش موسیقی به روش ارف چه بازه ی سنی را در برمی گیرد؟

آموزش در موسیقی به بخش كودكان و نوجوانان و بزرگسالان تقسیم می شود كه مقطع سنی ۴ تا ۱۲ ساله را بخش كودك و نوجوان محسوب می كنندكه مناسب آموزش به این شیوه است.

لطفاً كمی درباره خصوصیات روش ارف توضیح دهید.

روش آموزش موسیقی كودك براساس شیوه ای است كه آهنگسازی به نام «كارل ارف» ابداع كرده است. بنابراین روش كه مخصوص كودكان است و در عین حال مناسب ترین روش آموزش موسیقی برای كودكان و نوجوانان به شمار می رود؛ كودكان با استفاده از سازهای بسیار ساده و در عین حال با قابلیت اجرایی بالا به راحتی به و خیلی زود به تكنیك های مورد نیاز برای نوازندگی دست پیدا می كنند. یك روش مناسب در شیوه كارل ارف بازیهای ریتمیك است. كودكان بدون هیچ گونه تجربه موسیقی و آشنایی با نت و ریتم با انواع ریتم آشنا شده و در آینده ای نزدیك با دروس تئوری موسیقی ارتباط پیدا می كنند. دسته بندی كودكان در مقاطع سنی تأثیرات بسیاری در روند مثبت آموزش دارد به طوری كه آنها با مقایسه و رقابت به هماهنگی و مهارت قابل توجهی می رسند. هم چنین با توجه به رده سنی آن ها انتخاب شیوه بیان و علایم مخصوص برای آموزش مبانی موسیقی به آن ها حائز اهمیت است. هنرجویان با استعداد پس از طی این دوره می توانند در گام نخست وارد هنرستان موسیقی شده و سپس موسیقی را به عنوان رشته دانشگاهی خود بر گزیدند و این نشان دهنده مسئولیت بسیار مهم یك معلم موسیقی كودك در اتخاذ شیوه مناسب برای جذب هنرجو است.

هم اكنون چه مشكلاتی در زمینه آموزش موسیقی در بخش كودك و نوجوان در كشور وجود دارد؟

كم بودن متخصص و پایین بودن مقطع آگاهی خانواده ها از مهمترین مشكلات بخش آموزش است . مشكل اصلی در كشور ما این است كه بسیاری از مردم در زندگی روزمره از فرهنگ موسیقی دور هستند كه این بسیار نگران كننده است. در كلاس های موسیقی كودك، هر هنرجو دارای یك فرهنگ است، بنابراین باید مدرس موسیقی با روانشناسی كودك نیز آشنایی داشته باشد.
 نحوه فعالیت آموزشگاهها درباره آموزش موسیقی كودك را چگونه ارزیابی می كنید؟

گاهی در بعضی از آگهی های تبلیغاتی به عبارت آموزش ارف كودكان برخورد می كنیم كه حكایت از عدم آگاهی آنان از شیوه آموزشی است .در واقع هر كلاسی كه به كودكان موسیقی آموزش داده شود الزاماً ارف نیست، بلكه آموزش براساس روش ارف دارای متد خاص خود است.

 نهادهای نظارتی چه نقشی بر آموزش موسیقی كودكان می توانند داشته باشد؟

در درجه اول وزارت ارشاد و مركز گسترش آموزش های هنری می بایستی در زمینه فرهنگ سازی خانواده ها برای ارتباط با موسیقی گام بردارند و دیگر معرفی مراكز مورد تأیید برای آموزش موسیقی كودك و در نهایت كنترل كیفیت آموزش در آن مراكز به صورت مداوم باید صورت بگیرد.
نقش موسیقی درمانی در بهبود ساختارهای رفتاری كودكان چگونه است؟

درباره كودكانی كه دارای مشكلاتی چون گوشه گیری، پرخاشگری و عدم تمركز و یا بیش فعالی باشند از طرف روانشاس توصیه می شود كه در كلاس های گروهی موسیقی شركت كنند كه در این صورت ابتدا خشونت های رفتاری آنها مرتفع شده و پس از آن تحت آموزش موسیقی قرار می گیرند.

به طور مثال در كلاس های گروهی ابتدا از كودك می خواهند با ضربه زدن به ساز سه گوش، گروه موسیقی را همراهی كند كه این وظیفه در عین حال كه كوتاه و ساده است دارای اهمیت فراوان در هماهنگی گروه است، بنابراین كافی است كه یك بار به بهانه ای غیرتشبیهی او را كنار بگذاریم كه در این زمان اهمیت كار این كودك، هم برای گروه اجرایی و هم برای خودش سبب اعتماد به نفس او می شود. با این توضیح مشخص می شود كه رفع مشكلات رفتاری كودكان با اهمیت تر از آموزش تكنیك های موسیقی است.

سحر طاعتی