الهی چاق از دنیا نروی
|60 درصد افراد بالای 20سال كشور مایا چاق هستندیا اضافه وزن دارند ما هم مثل كشورهای پیشرفته داریم در گرداب چاقی فرو میرویم.
اوضاع خراب است! چاق ها روز به روز زیاد تر میشوند. باور ندارید؟ این را آمارها نشان میدهند. اوضاع خرابتر میشود وقتی بفهمید میزان گرفتاری به چاقی بین جوان های ایرانی هم در حال افزایش است. این را هم باور ندارید؟ باز هم آمارها در خدمتتان است.
ما هم وقتی این پرونده را شروع كردیم، فكر نمیكردیم اوضاع اینقدر وخیم باشد، مخصوصا در بین جوانها. نكته ناامید كننده آمارها همین است كه درصد چاقی در بین همسنوسالهای ما، به شدت دارد زیاد میشود و انگار هیچكس هم نگران نیست.
البته هیچكس كه نه؛ خیلی از مؤسسات برای ماهیگیری از این دریای بزرگ خودشان را آماده كردهاند و با ترفندهای عجیب و غریب به میدان آمدهاند و بلوایی درست كردهاند. در این بلوا تنها چیزی كه دارد قربانی میشود، راهحل درست برخورد با این پدیده خطرناك است. ما در این چند صفحه سعی كردیم در میان این غبار و مه، راه درست را پیدا كنیم.
آیندهای وحشتناك در انتظار ماست
دكتر فرهاد حسینپناه رئیس انجمن پیشگیری و درمان چاقی است. اوضاع خطرناك چاقی در كشور گروهی از دكترهای ایرانی را به فكر تشكیل این انجمن انداخت تا فعالیتهای مدونی را برای حل معضل چاقی انجام دهند.
دكتر حسینپناه آمار و ارقام نگرانكنندهای را درباره وضعیت چاقی میدهد كه فقط كافی است بخوانید تا بفهمید شرایط چقدر بد است.
در حال حاضر 2/1 تا 3/1میلیارد نفر در دنیا اضافه وزن دارند و طبق تعریفهای چاقی، 300میلیون نفر چاق هستند كه این ارقام در 2 دهه اخیر رشد داشتهاند.
در ایران در گروه سنی 59 – 50 سال، بالاترین میزان شیوع چاقی را داریم. 3/73درصد افراد این گروه سنی، اضافه وزنیا چاقی دارند.
ترس ما از عوارض چاقی است. دیابت و بیماریهای قلبی عروقی به طرز وحشتناكی دارند زیاد میشوند. فشار خون، پوكی استخوان و چربیخون هم از دیگر عوارض شایع چاقی هستند. ما نگران عوارض متابولیك چاقی هستیم.
سندرم متابولیك، سندرمی است كه تجمع عوامل خطریعنی قند خون بالا، فشار خون بالا، چربی خون زیاد و چاقی شكمی را در خود دارد و افراد مبتلا مستعد عوارض قلبی هستند. این بیماری در كشور ما شایع است و 30درصد جامعه شهری را درگیر كرده است.
چاقی زنان ایرانی، 2برابر مردان است؛ نسبت 30 به 15درصد. به همین نسبت هم بیماریهای ناشی از چاقی در زنان شایعتر است.
كمخونی و فقر آهن، شایعترین كمبود تغذیهای در كودكان است كه در 30 تا 60درصد كودكان دبستانی گزارش شده و تنها دلیل آن خوراکی هایی است كه این نسل در زنگهای تفریح میخورد؛ «خوراكیهای نسل جدید». فاصله ساندویچ گوشتكوبیده در دستان ما تا ژامبون گوشت در دستان كودكان امروز.
دیابت نوع2 كه مربوط به بزرگسالان است، كمكم دارد به بیماری شایع كودكان و نوجوانان زیر 18سال تبدیل میشود!
3 /13درصد كودكان و نوجوانان اضافه وزن دارند و 3/5درصد چاقی. سندرم متابولیك حتی در نوجوانان آنقدر شایع شده كه 1/10درصد از آنهایی را كه بین 10 تا 17 سال دارند، درگیر كرده است. نسبت كلسترول و تریگلیسرید خون این افراد هم حتی از همسالان خارجیشان بیشتر است.
از آینده بچهها میترسیم. سن رخدادن بیماریهای قلبی و عروقی پایین آمده. با اوضاع فعلی، دهه40 و 50 زندگی بچههای الان وحشتناك است. اگر حالا به فكر نباشیم، فردا، هم خسارات جانی زیادی خواهیم داشت، هم هزینه درمان بالا و هم جامعه بیمار.
آمار متعلق به ایرانی های بالای 20 سال است. این طوری كه نمودار نشان می دهد فقط 40 درصد مردم در وضعیت نرمال هستند.
7/ 36 اضافه وزن دارند و 3/23 هم گرفتار چاقی هستند. اگر می خواهید بدانید جزو كدام دستهاید وزن خود را بر مجذور قدتان بر حسب متر تقسیم كنید. اگر زیر 25 شد اوضاع روبه راه است . اگر بین 25 تا 30 بودید دچار اضافه وزنید و اگر بالای 30 بود شما چاق هستید!
چیزهای جالب زیادی در مورد چاقی وجود دارد كه هم آدمهای چاق دوست دارند بدانند و هم آدمهای غیرچاق. بعضی از باورهای رایج در مورد چاقی هیچ پشتوانه علمی ندارند و بعضیهایشان در عین عامیانه بودن، كاملا با واقعیتهای علمی سازگارند. با دكتر احمدرضا درستی ـ عضو هیات مدیره انجمن پیشگیری و مبارزه با چاقی و رئیس انستیتو تغذیه ایران ـ درباره این باورها گفتوگو كردهایم.
آقای دكتر! اصلا چیزی به عنوان «استعداد چاقی» وجود داردیا آدمهای چاق برای توجیه چاق شدنشان آن را ساختهاند؟
بله، استعداد چاقی وجود دارد كه دو تا علت عمده دارد:یكی ژنتیك است،یعنی كسی كه پدریا مادرش ژن چاقی را دارد، گرفتاریاش بیشتر است. اگر همین فرد را با گروهی كه این ژن را ندارند، مدتییك جا قرار دهیم تا با هم غذاییكسان بخورند و فعالیتیكسان داشته باشند، باز هم این فرد با همان مقدار غذا احتمال چاقیاش بیشتر است.
علت دیگر هم رفتارهای والدین خصوصا مادر در دوران جنینی و اوایل تولد بچه است. مثلا مادری كه در دوران بارداری زیادتر از حد معمول، اضافه وزن میگیرد، باعث میشود جنینش هم سنگین وزن به دنیا بیاید (نوزاد سنگینوزن، بیش از 3هزار و 800گرم وزن دارد) و در نتیجه، سلولهای چربیاش خیلی زیاد شود. این بچه، بیگناه دارای استعداد چاقی میشود
پس استعداد چاقی دست خود آدم نیست…
همیشه نه. ولییك گروه سومی هم وجود دارند كه از اول هیچ مشكلی ندارند و خودشان باعث به وجود آمدن این استعداد در بدنشان میشوند. مثل دخترخانمی كه استخوانبندی درست و خوبی دارد و از نظر علم تغذیه وضع سلامتیاش عالی است ولی خودش فكر میكند چاق است و دوست دارد لاغرتر بشود.
این خانم با رژیمهای نامناسب، فشارهای نابجایی به بدنش وارد میكند و باعث میشود در بدنش تغییراتی رخ بدهد، از جمله اینكه بدن در مقابله با رژیمهای شدید و قحطی غذایی، برای اینكه زنده بماند نیاز خودش را به انرژی كم میكند؛ چون بدن هوشمند است و میفهمد در شرایطی كه مواد غذایی كم میشود، اگر بخواهد عادی زندگی كند، میمیرد. وقتی بدن نیازش را به انرژی كم كرد، شخص حتی با خوردن غذای كمیا معادل غذای دیگران، چاق میشود.
پس آنهایی كه میگویند «آب میخورم، چاق میشوم» راست میگویند؟
حالا نه اینكه فقط آب بخورند و چاق شوند. البته هستند كسانی كه خیلی كم غذا میخورند و واقعا چاق میشوند؛ اینها فكر میكنند چاقاند. ولی در واقع سوءتغذیه و كمبود شدید مواد غذایی باعث شده بدنشان ورم كند. وقتی این افراد به ما مراجعه میكنند نه تنها رژیم كمكالری به آنها نمیدهیم كه حتی رژیم كامل میدهیم تا خوب غذا بخورند و اینها بعد از خوردن غذا لاغر میشوند!
آقای دكتر!یك باور متداولی وجود دارد كه آدمها بعد از ازدواج چاق میشوند؛ واقعا ازدواج چقدر روی چاق شدن تاثیر میگذارد؟
ازدواج به این خاطر تأثیرگذار است كه سبك زندگی آدمها را تغییر میدهد. فردی كه تا دیروز با خانوادهاش زندگی میكرده، حالا وارد محیط جدیدی شده با شرایط جدید. علاوه بر این، هر وقت آدمها میخواهند خوش بگذرانندیا لذت ببرند،یكی از چیزهایی كه وسط میآید غذاست. جشن،یعنی غذاخوردن.
جشن تولد است، كیكش كو؟ پیكنیك است، چی آوردیم بخوریم؟ حتی در عزاداری میگوییم حلواش كو؟یعنی در هر شرایطی،یك خوراكی چرب و شیرین را وسط میگذارند، در هر گردهمآیی و جلسهای همه دوریك غذا جمع میشوند. در مورد ازدواج هم همینطور است.
وقتی 2 نفر با هم ازدواج میكنند، میخواهند محبتشان را به هم ابراز كنند و علاوه بر خرید كادو و جواهر،یكی از بهترین راهها غذاست. آقا به خانم میگوید كدام رستوران برویم كه غذایش خوشمزهتر باشد،یا میخواهم ببرمت آنجا كه غذای خوشمزهتری دارد تا نشان بدهم دوستت دارم.
آقای دكتر! خانمها بیشتر چاق میشوندیا آقایان؟
در كشورهای مختلف دنیا و به طور كلی، چاقی در بین خانمها كمی شایعتر است. البته به طور عادی هم چربی بدن خانمها از آقایان بیشتر است؛ حتی زمانی كه چاق نیستند آمادگی بدنشان برای وزنگیری بیشتر است. ضمن اینكه نیاز به انرژیشان كمتر است؛یعنی به طور عادی نیاز به انرژییك خانم نسبت بهیك آقا با وزن و چربییكسان كمتر است. پس خانمهای محترم حواسشان باشد به اندازه آقایان غذا نخورند چون ممكن است بیشتر چاق شوند.
البته اینیك عیب نیست، بلكهیك مزیت و حسن است چون باعث میشود مقاومت خانمها در مقابل كمغذایی بیشتر از آقایان باشد. اگر روزی قحطی بیاید، در حالی كه آقایان خیلی زود كله پا میشوند، خانمها مدت طولانیتری بدون غذا زنده میمانند. ولی چون ما در دوران قحطی نیستیم، به خانم ها توصیه میكنیم مراقب مقدار غذایشان باشند.
چاقی با اضافهوزن چه فرقی دارد؟
اضافه وزنیك تعریف علمی دارد؛ اگر وزنیك فرد نسبت به قدش را در فرمول نمایه توده بدن قرار دهیم و به ازای هر متر مربع از سطح بدن آن فرد، وزنش از 25كیلوگرم بیشتر باشد، وی دارای اضافهوزن است و اگر بیشتر از 30 كیلوگرم باشد، چاق است.
در مرحله چاقی، اضافه وزن به حدی میرسد كه از ظاهرش هم كاملا پیداست؛ در حالی كه اضافهوزن، ممكن است در ظاهر فرد به چشم نیاید و حتی بگویید چه اندام عضلانی ای دارد ولی بعد میبینیم عضله نیست و چربی است. البته چاقی از اضافه وزن ضررش بیشتر است. بیماریهای قلبی، عروقی، دیابت و بسیاری از بیماریهای دیگر، نتیجه چاقی و اضافه وزن بیش از حد هستند.
شما در انجمنتان فقط به مردم آگاهی میدهیدیا برای اصلاح كیفیت محصولات غذایی و تولید مواد غذایی سالمتر هم برنامهریزی میكنید؟
این البته پیشنهاد خوبی است و میشود در آینده درباره آن فكر كرد ولی ما به عنوانیك NGO این توانایی را نداریم. حتی از دید انستیتو تغذیه و صنایع غذایی هم اگر خدمتتان عرض كنم، كار بسیار دشواری است. ما میدانیم صنایع غذایی ای وجود دارند كه با تولید مواد غذایی پرچرب و پرشكر و پرنمك، سلامتی مردم را به خطر میاندازند.
ما این را میدانیم و نگرانیم اما به این سادگیها هم نیست كه ما برویم بایك صنعتی دو كلمه حرف بزنیم و قضیه حل شود.یك كارخانه، برای اینكه تن ماهیاش خوشمزهتر شود و برای رقابت با كارخانههای دیگر، ماهی را در مرحله پخت، پرس میكند و روغن ماهیاش را بیرون میكشد. بعد با روغن سبزیجات ارزانقیمت 3ساعت تمام، ماهی را میجوشاند. حالا ما بیاییم بگوییم این كار را نكن، آیا گوش میدهد؟
كمپانی دروغگوهای بزرگ!
میگویند به تعداد آدمهای چاق دنیا، راه برای لاغر شدن وجود دارد و هر كس فقط باید راه مناسب خودش را پیدا كند. آگهیهای روزنامهها به شما هشدار میدهند كه مبادا ناامید شوید و از جستوجوی راههای جدید و آزمایش محصولات محیرالعقول روی خودتان غفلت كنید. اگر فكر خودتان هم نیستید، به فكر افراد نیكوكار و دلسوزی باشید كه شب و روز مینشینند و برای لاغر كردن شما برنامهریزی میكنند. كافی است نگاهی به بخش چاقی و لاغری آگهیها بیندازید تا دستتان بیاید آدمهای چاق از وقتی كه تصمیم گرفتهاند لاغر شوند، چه بستر مساعدی به وجود آوردهاند برای شكوفا شدن خلاقیت آدمهای دیگر و راه افتادن بازار مكارهای كه روزبهروز رونقش بیشتر میشود.
پول و پشتكار
«معجزه لاغری با مواد كاملا گیاهی و بدون هیچگونه دستگاهی، در اختیار شماست.»
این عنوانیك آگهی اینترنتی است كه ادعا میكند با استفاده ازیك نوع ماساژ مخصوص، میشود در هر جلسه 2 تا 6 سانتیمتر سایز كم كرد. خانمی كه مسئول جواب دادن به تلفنهاست، مثل نوار ضبطشدهای اطلاعات میدهد: «روش مایك روش لاغری منحصر به فرد است كه با استفاده از مواد گیاهی و ماساژ ورپینگ، میتواند دریك جلسه 2 ساعته 2 تا 6سانتیمتر كاهش سایز ایجاد كند.
این مواد گیاهی آنتی سلولیت هستند و شخصی كه متقاضی لاغری است،یك ساعت در وانی كه از مواد پرشده استراحت میكند و بعد ماساژور تعلیمدیده ما، موضع مورد نظر را با روش ورپینگ ماساژ میدهد».
اما این روش دوام هم دارد؟«خب، شما باید حداقل 7 تا 8 جلسه این كار را تكرار كنید و در كنارش رژیم غذایی را رعایت كنید و پیادهروی هم انجام دهید تا چربیها دوباره برنگردد.»
هزینه این كار بین 25 تا 30 هزار تومان است و اگر درباره عوارضش بپرسید این طور جوابتان را می دهند: «نهخیر! چون ما از مواد كاملا گیاهی استفاده میكنیم، هیچ دستگاهیا اشعهای هم در كار نیست و تا حالا هیچ عارضهای دیده نشده است.»
كمربندهای جادویی
در تبلیغ دیگری كه مفصلتر است، كمربند جدیدی معرفی شده كه ساخت ژاپن است و با لرزاندن و ماساژ عضلات، چربیها را میسوزاند. مسئول فروش این كمربند 45 هزار تومانی، پای تلفن با حوصله به همه سؤالها جواب میدهد: «این كمربند لرزشی است و با تكنیك منحصر به فرد ایكس بیپلاس كار میكند كه در حال حاضر، بهترین روش تأییدشده سیستمهای لاغری و ماساژ در جهان است. این كمربند ویبرههای حسابشدهای روی عضلات ایجاد میكند و علاوه بر دفع و سوزاندن چربیها، از افتادگی و سستی عضلات هم جلوگیری میكند.»
حالا واقعا تاثیرگذار است؟ شما تضمین میكنید؟
ببینید، بستگی به این دارد كه چقدر منظم از آن استفاده شود. ممكن است در همان دفعه اول بعد از استفاده، 2 سانت سایز كم كنید اما شما بایدیك ماه بهطور مداوم، روزی 40 دقیقه از آن استفاده كنید تا حدود 8 سانت كاهش سایز داشته باشید.
شما خودتان اثرش را دیدهاید؟
خب، از دوست و آشنا هر كس برده، راضی بوده.
به گفته او، كمربند لاغری فقط برای دفع چربی شكم و پهلو كاربرد ندارد و میشود آن را برای بازوها، ران، ساق پا، دور سینه و سرشانهها هم استفاده كرد. این دستگاه را میشود با باتری و رابط فندك ماشین و برق 220ولت شارژ كرد.
لوبیا لاغرم كن
«قرصهای چربیسوز، تایید شده توسط وزارت بهداشت ایران و مهر استاندارد گیاهی، 120 تایی، روزی 3 تا با قدرت چربیسوزی بالا.»
این آگهی ادعا میكند كه قرصهای چربیسوز هیچ عارضه جانبی ندارند، 100 درصد گیاهیاند و پروتئین و مواد ضروری بدن را كاملا جبران میكنند. این قرصها بستهای 15 تا 20هزار تومان به فروش میرسد. كسی كه مسئول جواب دادن به مشتریهاست، میگوید این قرصها در كانادا و آمریكا ساخته میشوند و گواهینامه 2000-9001 ISO دارند.
قرص چربیسوز اصلایعنی چه؟ چطور چربیها را میسوزاند؟
این قرصها در واقع بلوكرهای چربیاند؛یعنی از موادی تشكیل شدهاند شبیه به فیبرهای رژیمی كه به هضم چربیها كمك میكنند.یك نوع دیگر این قرصها بلوكر كربو هیدراتند كه از عصاره لوبیا و گندم درست میشوند و آنزیمهایی دارند كه به هضم غذاهایی مثل سیبزمینی، نان، برنج و پاستا كمك میكنند.آیا واقعا موثرند؟
«قرصها را باید دقیقا بعد از خوردن غذا استفاده كنید تا از جذب چربی و كربوهیدرات به بدن جلوگیری كنند و وزنتان را كاهش دهند. در هر ماه مصرف، از جذب تقریبا 30 تا 40درصد چربیها و كربوهیدراتها جلوگیری میشود، بعدها كه به وزن دلخواهتان رسیدید، برای ثابت نگه داشتنش فقط كافی است قبل از خوردن غذاهای پرچربییا پركربوهیدرات از این قرصها استفاده كنید.»
جلبك وارد میدان میشود
آگهی دیگری استفاده از جلبكهای دریایی را سریعترین روش لاغری معرفی میكند؛ بهطوری كه وعده میدهد در هر جلسه 2 الی 5سانتیمتر سایز كم میكنید. روش مصرف این محلول جلبك هم به این شكل است كه باندی را به لوسیون آغشته میكنید و باند را به صورت مومیایی دور موضع مورد نظر میپیچید و میگذاریدیك ساعت باقی بماند.
آگهیدهنده مدعی است كه این روش در افراد مختلف جوابدهی مختلف دارد: «لوسیون جلبك در خانمها بهتر از آقایان جواب میدهد. همچنین بر بدنهایی كه پفكی و شل هستندیا بدنهایی كه ورزش نمیكنند بیشتر تأثیر میگذارد. افراد پیر هم نسبت به جوانها دیرتر جواب میگیرند ولی به هر حال، هركس تا حدی سایز كم میكند».
او درباره مكانیسم عمل این ماده، اطلاعات چندانی ندارد اما علاوه بر لاغری، محاسن و مزایای دیگری هم برای این دارو برمیشمارد: «لوسیون جلبك، حاوی ویتامین E است كه برای جوان ماندن پوست مؤثر است. همچنین جمعكننده بدن است و لكهای پوستی را هم از بین میبرد».
وسوسه
اما روشهای متنوع دیگری هم برای لاغر شدن سریع وجود دارد.یكی از اینها استفاده از انواع داروهاست. بعضی از این داروها با افزایش ادرار باعث كاهش آب بدن و بهدنبالش كاهش وزن میشوند. بعضی دیگر مسهل هستند و با زیاد كردن سرعت تخلیه، مانع جذب كامل غذا میشوند. داروهای ضد اشتها هم وجود دارند؛ به اضافه داروهای هورمونی كه هركدام میتوانند تا حدی باعث كاهش وزن شوند و عوارض خودشان را دارند.
روش رایج دیگر، آب درمانی است كهیك پزشك از اهالی شوروی سابق برای خلاصی خودش از بیماری ابداع كرد. او برای 40روز، خوردن غذا را ترك كرد و فقط از آب، ویتامینها و مواد معدنی استفاده كرد و توانست 20 كیلو كم كند ولی خودش در كتابش اعتراف كرد كه بعد از 2ماه به وزن اولیهاش برگشت. استفاده از طب سوزنی برای لاغری هم چند سالی است كه رایج شده است.